“Os vertidos das empresas contaminan as fontes e, á súa vez, hai compañías que se están a instalar nas zonas de recarga hídrica dos acuíferos, de maneira silenciosa e saltándose todas as normativas”. Así identifica Laura Herrera, representante da Colectiva Feminista para o Desenvolvemento Local, as principais ameazas sobre a auga que enfrontan as comunidades rurais de El Salvador. A activista iniciou este xoves en Tomiño unha xira por cinco municipios socios do Fondo Galego de Cooperación e Solidariedade para compartir os resultados da Escola de Lideresas pola Defensa Ambiental que a entidade financiou no último ano a través da Asociación Galega de Comunicación para o Cambio Social (Agareso).

El Salvador vese cada vez máis afectado pola seca e a deforestación, cunha perda anual dunhas 4.500 ha de bosque, impedindo que o solo reteña a auga das chuvias. Nesta situación, “as mulleres e nenas son as máis afectadas, posto que son as encargadas de ir ás fontes cos bidóns e de todos os coidados, para os que a auga resulta básica”, explica Herrera. É por iso que desde o Programa Feminismo e Xustiza Ambiental, do que é responsable, buscan “vincular ás mulleres coa xestión comunitaria da auga, empoderándoas e proporcionándolles ferramentas para desenvolverse nese contexto e integrándoas nas estruturas xa existentes para que saiban cara onde dirixir as súas demandas sobre as  problemáticas que lles afectan”.

Deste xeito, as Escolas de Lideresas promovidas nos municipios de Suchitoto, Candelaria e Tenancingo “aséntanse sobre tres patas que se poderían extrapolar a Galicia”, segundo indicou Sonia Díaz, técnica de Agareso. Trátase da formación en igualdade, en liderado e incidencia política, e en comunicación, “establecendo unha colaboración con tres medios comunitarios a fin de que lles dean voz a estas lideresas”. En palabras de Laura Hererra, “trabállase para que as mulleres perdan o medo a expresarse, a contar as súas historias e a buscar alternativas a situacións que lles prexudican”. Para isto impúlsanse mecanismos de participación como a Consulta Popular polo Dereito Humano á Auga, a fin de visibilizar a necesidade dunha xestión integral deste recurso, que garanta a súa sustentabilidade e que dea prioridade ás persoas nos sistemas de distribución.

Nesta denuncia das consecuencias que ten un mal manexo dos recursos naturais baséase o intercambio de experiencias que Laura Herrera está a protagonizar nos concellos de Tomiño, Burela, Cariño, Pontedeume e Cabanas. A activista centroamericana está a compartir tamén con responsables políticos e colectivos sociais en que consiste o movemento salvadoreño para a xestión popular da auga, tirando aprendizaxes mutuas como a necesidade de diálogo e alianzas.

As visitas deron comezo onte xoves cunha recepción no Concello de Tomiño, encabezada pola alcaldesa, Sandra González, á que asistiron membros da corporación e de organizacións locais. A continuación, Laura Herrera desprazouse a unha traída acompañada por membros da asociación de traídas de auga rural Coxapo, que a informaron sobre os problemas que enfrontan no territorio galego. Ademais de coñecer a un grupo de estudantes da vila, puido atoparse asemade coas mulleres implicadas na xestión da auga nas diferentes parroquias e escoitar as dificultades que atopan á hora de participar nun sector tradicionalmente masculinizado. O percorrido culminará o 16 de xuño en Nigrán cun recibimento institucional por parte do alcalde e presidente do Fondo Galego de Cooperación e Solidariedade, Juan González.